Erkek İnfertilitesi: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Erkek infertilitesi (erkek kısırlığı), çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin yaklaşık %40’ında önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. İnfertilite, düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen en az bir yıl boyunca gebelik elde edilememesi durumudur. Bu durum yalnızca kadına bağlı değildir; erkek kaynaklı problemler de sık görülmektedir. Erkeklerde sperm üretimi, kalitesi, genital organların gelişimi ve cinsel fonksiyonlar, doğurganlık sürecinde kritik rol oynar.

Bu yazıda erkek kısırlığının nedenlerini, belirtilerini, risk faktörlerini ve güncel tedavi seçeneklerini ele alacağız. Ayrıca inmemiş testis ve sertleşme/boşalma sorunları gibi doğurganlık üzerinde doğrudan etkili olan özel durumlara da değineceğiz.

---

Erkek İnfertilitesinin Tanımı ve Önemi

Erkek infertilitesi, erkeğin üreme fonksiyonlarının doğal yollarla çocuk sahibi olmaya elverişli olmaması halidir. Modern tıpta, kısırlık artık kader olarak görülmemekte; üroloji, androloji ve yardımcı üreme tekniklerindeki gelişmeler sayesinde pek çok çift çocuk sahibi olabilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, dünya genelinde çiftlerin yaklaşık %15’i infertilite sorunu yaşamaktadır. Bunların yarısı erkek kaynaklıdır. Bu nedenle erkeklerin de en az kadınlar kadar detaylı değerlendirilmesi gerekir.

---

Erkek İnfertilitesinin Belirtileri

Çoğu zaman erkek infertilitesi belirgin bir semptom vermez. Ancak bazı işaretler altta yatan problemi gösterebilir:

• Sperm sayısında veya kalitesinde düşüklük

• Cinsel istekte azalma

• Sertleşme ve boşalma sorunları

• Testislerde ağrı, şişlik veya anormallik

• Vücutta kıllanmada azalma, hormonal dengesizlik belirtileri

Bu bulgular ortaya çıktığında üroloji uzmanına başvurmak gerekir.

---

Erkek Kısırlığının Nedenleri

Erkeklerde kısırlığa yol açan çok sayıda faktör vardır. Bunlar üç ana grupta incelenebilir:

1. Testis Kaynaklı Nedenler

• İnmemiş testis: Doğum sonrası testislerin torbaya inmemesi, ileride sperm üretimini ciddi şekilde etkiler.

• Varikosel: Testis toplardamarlarının genişlemesiyle sperm kalitesinde bozulma olur.

• Travma veya tümörler: Testis yapısını bozabilir.

2. Hormonal Nedenler

• Hipofiz ve hipotalamus kaynaklı hormon bozuklukları

• Testosteron düşüklüğü

• Tiroid ve prolaktin dengesizlikleri

3. Tıkanıklık ve Fonksiyonel Nedenler

• Sperm kanallarında doğuştan veya sonradan gelişen tıkanıklıklar

• Enfeksiyonlar (örneğin kabakulak orşiti)

• Sertleşme/boşalma problemleri

---

İnmemiş Testis ve İnfertilite İlişkisi

İnmemiş testis (kriptorkidizm), erkek çocuklarında görülen en yaygın doğumsal sorunlardan biridir. Normalde testisler doğum öncesi süreçte karın boşluğundan skrotuma iner. Ancak bu iniş tamamlanmazsa testisler karında veya kasıkta kalabilir.

• Sperm üretimi olumsuz etkilenir. Çünkü testisin yüksek vücut ısısında kalması, sperm hücrelerinin gelişimini bozar.

• Kısırlık riski artar. Özellikle her iki testiste inmemişlik varsa infertilite oranı çok yüksektir.

• Kanser riski yüksektir. Tedavi edilmeyen inmemiş testis, testis kanseri riskini artırır.

Erken yaşta yapılan cerrahi müdahaleler (orşiopeksi) ile bu riskler azaltılabilir.

---

Sertleşme ve Boşalma Sorunlarının Etkisi

Cinsel fonksiyon bozuklukları da infertiliteye yol açabilir.

• Erektil disfonksiyon (sertleşme sorunu): Yeterli sertlik sağlanamadığında spermin vajinaya ulaşması mümkün olmaz.

• Ejakülasyon (boşalma) problemleri: Gecikmiş boşalma, erken boşalma veya geriye boşalma durumları gebeliği engelleyebilir.

• Psikolojik faktörler: Stres, kaygı ve depresyon hem cinsel fonksiyonları hem de hormon dengelerini bozabilir.

Bu tür durumlarda hem medikal tedaviler hem de psikolojik destek büyük önem taşır.

---

Erkek İnfertilitesinde Tanı Yöntemleri

• Semen analizi (spermiogram): Sperm sayısı, hareketliliği ve şekil yapısı değerlendirilir.

• Hormon testleri: Testosteron, FSH, LH, prolaktin gibi hormonlar ölçülür.

• Genetik testler: Doğuştan gelen sorunlar araştırılır.

• Ultrason: Testisler ve sperm kanalları incelenir.

• Fizik muayene: Testis boyutu, varikosel varlığı gibi bulgular değerlendirilir.

---

Erkek İnfertilitesinde Tedavi Seçenekleri

Tedavi altta yatan nedene göre belirlenir:

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Sigara ve alkol bırakılmalı

• Düzenli egzersiz yapılmalı

• Sağlıklı beslenme (özellikle çinko, selenyum, omega-3 içeren gıdalar)

• Stresin azaltılması

2. Medikal Tedaviler

• Hormonal bozukluklara yönelik ilaçlar

• Sertleşme sorunları için PDE5 inhibitörleri

• Antibiyotik tedavisi (enfeksiyon varlığında)

3. Cerrahi Tedaviler

• Varikosel ameliyatı

• İnmemiş testis için orşiopeksi

• Tıkanıklıklara yönelik mikrocerrahi girişimler

4. Yardımcı Üreme Teknikleri

• Tüp bebek (IVF)

• Mikroenjeksiyon (ICSI)

• Sperm dondurma (ileri yaş veya tedavi öncesi korunma amacıyla)

---

Psikolojik ve Sosyal Boyut

Erkek infertilitesi yalnızca tıbbi bir sorun değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal bir problemdir. Erkekler bu süreçte özgüven kaybı, depresyon ve çift ilişkilerinde zorluk yaşayabilir. Psikolojik destek, tedavi başarısını artırır.

---

Sonuç

Erkek infertilitesi, çiftlerin çocuk sahibi olmasını engelleyen önemli bir sağlık sorunudur. Kısırlık, inmemiş testis ve sertleşme/boşalma sorunları bu tabloda başlıca etkenlerdir. Ancak günümüzde gelişen tıbbi yöntemler sayesinde çoğu erkek bu sorunu aşarak baba olabilmektedir.

Düzenli sağlık kontrolleri, erken tanı ve uygun tedavi ile infertilite sorunlarının büyük kısmı çözülebilir.

---

📌 Bu makale, Prof. Dr. İlter Alkan’ın üroloji alanındaki uzmanlığını temel alan bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Kişisel tanı ve tedavi için mutlaka uzman doktora başvurulmalıdır.

Üroloji Cerrahı Prof. Dr. İlter Alkan, Minimal İnvaziv Üroloji ve HoLEP operasyonlarında uzun yıllara dayanan deneyimi ile günümüzde iyi huylu prostat büyümesinin (BPH) cerrahi tedavisinde en iyi yöntem kabul edilen Holmium Lazer Prostat Enükleasyon (HoLEP) operasyonunu Türkiye’de ilk uygulayan hekimdir.